Birebir Eğitim Nedir?
Çocuklar birbirleriyle ve öğretmenleriyle konuşur, problemlerini tartışırlar. Birbirlerine sorular sorarlar, örnekler verirler ve düşüncelerini tartışırlar. Konuşma, çok geniş ve farklı amaçlar için kullanılır. Burada öğretmenin rolü çocuklara söyleşi, tartışma gibi farklı konuşma fırsatları sağlamaktır.
Söyleşi, sosyal bir etkinlik olup, düşüncelerin paylaşımını bilgilerin, insanlar hakkındaki duyguların ve olayların karşılıklı aktarımını içine alır. Söyleşi, kendiliğinden gelişen bir konuşma etkinliğinden farklı olabilir. Okulöncesinde formel ve formel olmayan söyleşiler yapılır. Formel olmayan söyleşiler sınıfta, oyun alanında, oyun saatinde, kahvaltı saatinde, öğle yemeğinde, herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda gerçekleşebilir. Formel söyleşiler ise öğretmenin belli konuda çocuklar için planladığı konuşmalardır. Formel olmayan söyleşiler kendiliğinden gerçekleşebilir ancak formel söyleşiler planlanmalıdır. Birebir eğitim işitme engelli çocukların dil gelişimleri için planlanan söyleşilerdir. Birebir eğitimde dinleme, anlama ve konuşma önemli öğelerdir.
Dinleme, Anlama, Konuşma ve Önemi
Dinleme çocuğun kazandığı ilk becerilerdendir ve diğer dil becerilerinin gelişimi için temel olur. Dinleme, konuşmanın algılama boyutunu oluşturmaktadır. Küçük bebekler, dinleyerek anlamayı ve dili üretmeyi öğrenirler. Yaşamlarının başlangıcından itibaren çevre seslerini dinlerler, konuşma seslerine katılırlar ve sözlü dile ilişkin bilgilerini yapılandırırlar. Sözlü dilin ediniminin temelini dinleme oluşturmaktadır. Söyleneni anlayabilmek için işitme engelli çocuğun, iyi bir dinleyici olması gerekir. Konuşma ve dinleme birbirinden ayrılmayan ve birbirlerini tamamlayarak gelişen iki temel öğedir.
Birebir Eğitimin Genel Amacı
Birebir eğitimin genel amacı, işitme engelli çocukların dinleme becerilerini geliştirerek dil gelişimi ve iletişimi sağlamaktır. Birebir eğitimde işitme engelli çocuk ve öğretmen, çocuğun ilgilendiği ve hoşlandığı konular ya da sınıfta yapılan etkinliklere ilişkin konuşur.
Birebir Eğitimin Önemi
İşitme sorunları olan ve dili geliştirmekte güçlükler yaşayan çocuklar için bireysel,diğer bir deyişle birebir eğitimin önemi aşağıda açıklanmıştır:
-Birebir eğitimde, işitme engelli çocuk öğretmeni anlamayı öğrenir. İşitme engelli bir çocuk birebir eğitimde öğretmeni anlamıyorsa, grup içinde öğretmeni hiç anlamayacaktır.
-Birebir eğitimde işitme engelli çocuk için en iyi dinleme ortamı yaratılır. Çocuk dinlemeyi öğrenir. Çünkü sessiz ve sakin bir ortamda çocuk ve öğretmen birebir çalışır.
-Birebir eğitim yapılırken, bu süre içinde öğretmen, çalıştığı çocuğun dil düzeyine önem verir, çocuğun dil gelişimi için fırsatlar yaratır. İşitme engelli bir çocuğun dil düzeyi en iyi birebir eğitimde belirlenir ve grup eğitimi yapılırken bu bilgilerden faydalanılır. Örneğin: işitme engelli çocuğun sözcük dağarcığı, kullandığı dil yapıları, anlayabildiği soru çeşitlerinin belirlenmesi gibi.
-Öğretmen ve çocuk arasında ortak ilginin kurulduğu en iyi ortamdır. Çünkü öğretmen çocuğun ilgisini takip ederek, ortak ilginin kurulmasına yardımcı olur.
-Sıra alma birebir eğitimde gelişir. Küçük yaş gruplarında sıra almayı öğretmen kontrol eder. Çocuk konuştuğu zaman öğretmen susup dinleyerek çocuğun sıra alma davranışını öğrenmesi için model olur.
-Çocuk konuşmayı konuşarak öğrenir. En iyi konuşma fırsatları birebir eğitimde yaratılır.
Birebir Eğitimde Kullanılacak Malzemeler
Birebir eğitimde üç çeşit eğitsel malzeme kullanılır:
-Tek Kart Resim
-Sıralı Kartlar
-Hikaye Kitapları
–Tek kart Resim: Olayların olduğu resimlerdir. Bir olay veya birbirine bağlı bir çok olay hakkında olabilir. Tek kart resimler kullanarak, gerçekte o anda meydana gelmeyen olaylar ya da ortamda bulunmayan kişi veya nesneler hakkında konuşulabilir. Dilin değişik işlevlerini kullanabilmesi için çocuklara fırsatlar sağlar. Resim seçilirken çocuğun ilgisine, yaşına ve dil düzeyine uygun olmasına dikkat edilir. Çocuğun ihtiyacı varsa destekleyici malzeme kullanılır.
–Sıralı Kartlar: Birbirlerini mantıklı bir şekilde izleyen resimli kartlardır. Olaylar açık ve anlaşılır biçimde çizilmiş olmalıdır. İşitme engelli çocuk, öğretmenin sorularını resimdeki olayları yorumlayarak yanıtlar. Öğretmen eksik kalan veya çocuğun resimde anlamakta zorluk çektiği yerleri tamamlar. Öğretmen çocuğun tahmin etmesi için fırsatlar yaratarak, sıralı kartlarda geçen olayları çocuğun deneyimleri ile birleştirir.
–Hikaye Kitapları: Olayların açık ve anlaşılır olarak resimlendiği, resimlerin birbirini mantıklı bir şekilde takip ettiği kitaplardır.
Bu malzemeleri desteklemek için gerekirse gerçek nesneler veya oyuncaklar kullanılabilir.
İzel Nur Karagöl
Odyolog
Kaynakça
İşitme engelli çocuklar için bireysel ve grup eğitimi. U. Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma ve görme sorunu olan çocukların eğitimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları.