Tuvalet eğitimi, erken çocukluğun büyük başarılarından ve temel becerilerinden biridir. Çocuğun bunu kazanabilmesi için biyolojik ve duygusal açıdan buna hazır olması gerekir. Anne-baba ya da eğitimi verecek kişi ile çocuk, psikolojik, sosyal gibi alanlarında altına yapmayacağı için ıslaklık durumundan da kurtulacağı için kendini daha huzurlu hissedecektir. Fakat özel gereksinimli çocuklar bilişsel, fiziksel, duyuşsal, psikomotor alanlarında akranlarına göre geriden geldiğinden dolayı bu beceriyi kazanırken akranlarına göre biraz daha zorlanabilmektedirler. Bu süreci çocuğu ve kendinizi yıpratmadan atlatabilmek için ve çocuğun kritik dönemi aşmadan destek alabilirsiniz. Eğer çocuk bu beceriyi kazanmada gecikirse siz de o da çok zorlanabilirsiniz.
Anne –baba olarak sizin de bu beceriyi kazandırmaya hazır olmanız gerekir. Çünkü çocuğun bu dönemde altına kaçıracağı, koltuklara ya da halılara yapacağı zamanlar olacaktır. Bu süreçte sabırlı olmalısınız.
Peki tuvalet eğitimine ne zaman başlayabilirsiniz? Çocuklar genellikle
24-36 ay arasında bu beceriyi kazanmaya hazır olur. Fakat tam olarak hangi ay verebilirim derseniz bu tamamen çocuğun hazır olduğuna dair verdiği sinyallere bağlıdır. Yani her çocuğun bu sinyalleri verdiği ay farklıdır. Peki bu sinyaller nelerdir?
- Çocuğun mesane ve bağırsak kontrol edebilmesi uykudan uyanırken ya da gündüz en az 2 saat kuru kalabilmesi gerekir.
Bunun için eğitimcilerden ya da destek aldığınız uzmandan kuruluk süresi belirleme formu alabilirsiniz. Kuruluk süresi ile çiş kaka rutinini de belirleyebilirsiniz.
- Çocuğun en az bir basamaklı komutları alabilmesi ve yerine getirebilmesi gerekir.
Örneğin: kalk, otur, bas, aç, çıkar, tut.
- Bekleme süresinin uzatılması gerekir çünkü Klozette oturma süresinin 5 dakika kadar uzun olması gerekir.
- Bağlanan bezden rahatsız olup çıkartmak isteyebilir.
- Hareketleri ile tuvaletinin geldiğini belli eden yani altına yaptığında koltuk arkasına kapı arkasına saklanan çocuk tuvalet eğitimine hazır demektir.
Özel gereksinimli çocuğa bu eğitimi verirken dikkat edilmesi gereken bir konu da çocuğun klozette oturma süresinin 5 dakika kadar uzun olmasıdır. Bunun için çocuğu klozette oturturken meşgul edebilecek bir oyuncak ile oyalayabilirsiniz. Bu bebek olabilir, arabası olabilir, ya da duvara resimler yapıştırıp onunla sohbet edebilirisiniz.
Çocuğa bu beceriyi kazandırırken eğitmen gibi değil, çocuğun destekçisi olun. Çocuk bu beceriyi kazanma aşamasında kazaları olabilir bu süreçte sabırlı olun ve ona kızmayınız. Çocuk tuvalete yaptığında onu ödüllendirin ve neden ödüllendirdiğinizi ona hatırlatınız.
Filiz Yazçiçek
Zihin Engelliler Öğretmeni